Verklarende Woordenlijst

De Wonderlijke Wereld van Fermenteren

Welkom bij onze uitgebreide verklarende woordenlijst! Hier vind je duidelijke definities van veelvoorkomende termen binnen de fascinerende wereld van fermenteren en gefermenteerde voedingsmiddelen. We helpen je graag de theorie achter je favoriete probiotische dranken en gerechten beter te begrijpen, zodat je met meer kennis en vertrouwen aan de slag kunt.

—

Termen van A tot Z

**Activering**

Het proces waarbij gedroogde of slapende **kefirkorrels** of een **SCOBY** weer tot leven worden gebracht. Dit gebeurt door ze in een geschikte vloeistof (melk of suikerwater voor kefir, gezoete thee voor kombucha) te plaatsen en ze tijd te geven om te rehydrateren en hun fermentatieactiviteit op te pakken. Een succesvolle activering is cruciaal voor een levendige en actieve cultuur. Voor melkkefir kun je meer lezen over melkkefirkorrels activatie.

**Fermentatiepot**

Een speciaal ontworpen pot of container die wordt gebruikt voor het gecontroleerd fermenteren van voedingsmiddelen en dranken. Deze potten zijn vaak voorzien van een **luchtsluis (waterslot)** of een speciaal deksel dat kooldioxidegassen toelaat om te ontsnappen, terwijl het voorkomt dat zuurstof en ongewenste bacteriën de fermentatie beïnvloeden. Dit creëert een ideaal anaëroob (zuurstofarm) milieu voor de cultuur. Bekijk waar je een geschikte kefirpot of een kombucha pot kunt kopen.

**Fermenteren**

Dit is een **natuurlijk biochemisch proces** waarbij micro-organismen – zoals bacteriën, gisten en schimmels – koolhydraten (suikers) omzetten in zuren, gassen of alcohol. Dit proces wordt al duizenden jaren gebruikt om de **houdbaarheid van voedsel te verlengen**, de **smaak te verbeteren** en de **voedingswaarde te verhogen** door de aanmaak van onder andere vitamines en probiotica. Het is een levend proces dat voeding transformeert. Meer leren over dit proces? Bekijk bijvoorbeeld onze artikelen over melkkefir maken of kefir fermenteren in de zomer.

**Gemberbier (gefermenteerd)**

Dit is een natuurlijk koolzuurhoudende, gefermenteerde drank met een pittige gembersmaak. Het wordt traditioneel gemaakt met een ‘gemberbug’ (een startercultuur van gisten en bacteriën uit gember, water en suiker), gemberwortel en water. Het is een levendig, verfrissend drankje dat een alcoholpercentage van minder dan 0,5% kan bevatten en niet te verwarren is met commercieel geproduceerd, vaak niet-gefermenteerd gemberbier.

**Jun**

Jun is een elegante gefermenteerde theedrank die vaak wordt beschouwd als de “champagne van kombucha”. In tegenstelling tot traditionele **kombucha**, die meestal met zwarte thee en suiker wordt gemaakt, fermenteert Jun met **groene thee en honing**. Dit resulteert in een mildere, lichtere en vaak bloemige smaak. De SCOBY voor Jun is specifiek en past zich aan de unieke voedingsstoffen van honing aan.

**Kefir**

Kefir is een eeuwenoude gefermenteerde drank, rijk aan een diversiteit aan probiotica. Het wordt gemaakt door speciale ‘korrels’ toe te voegen aan een vloeistof. Er zijn twee hoofdtypes:

• **Melkkefir:** Een romige, lichtzure en bruisende drank, vergelijkbaar met dunne yoghurt, boordevol diverse bacteriën en gisten. Het wordt gefermenteerd met **melkkefirkorrels**, ook wel liefkozend **kefirbloempjes** of **kefirplantjes** genoemd. Deze korrels zijn levende culturen die lactose in melk omzetten in melkzuur, waardoor de drank ontstaat. Ontdek meer over de vele voordelen van melkkefir, hoe je melkkefir maakt en de verschillende manieren om melkkefir te bereiden. Voor veelgestelde vragen, zie onze Melkkefir FAQ.
• **Waterkefir:** Een verfrissende, sprankelende drank die wordt gemaakt met **waterkefirkorrels**, ook bekend als **tibicos** of **Japanse waterkristallen**. Deze transparante, gelatineuze korrels fermenteren suikerwater, vaak aangevuld met gedroogd fruit of citroen, tot een licht zoete en koolzuurhoudende drank. Lees meer over de gezondheidsvoordelen van waterkefir, wat waterkefir precies is en hoe je waterkefir bereidt.

Wil je beginnen met je eigen kefir maken? Vind hier informatie over waar je betrouwbare kefirkorrels kunt kopen of een compleet melkkefir starterspakket kunt aanschaffen.

**Kimchi**

Een iconisch, traditioneel Koreaans bijgerecht dat bestaat uit gefermenteerde groenten, voornamelijk Napa-kool en Koreaanse radijs. Het wordt op smaak gebracht met een karakteristieke mix van chilipeper, knoflook, gember, bosui en vaak vissaus (of een vegetarisch alternatief). Kimchi staat bekend om zijn complexe, scherpe, pittige en umami-rijke smaak, en is een uitstekende bron van probiotica en vitamines.

**Kombucha**

Dit is een lichtzure en bruisende gefermenteerde theedrank, die zijn oorsprong vindt in Oost-Azië. Kombucha wordt gemaakt door gezoete thee te fermenteren met behulp van een **SCOBY**. Het resultaat is een unieke, verfrissende drank met een complexe smaak die varieert van fruitig tot azijnachtig, afhankelijk van de fermentatietijd en toevoegingen. Lees alles over wat kombucha is en hoe je het zelf maakt. Je kunt ook meer vinden over waar je een Kombucha SCOBY kunt kopen en het belangrijke onderhoud van een SCOBY hotel. Je kunt zelfs leren hoe je kefir en kombucha zelf maakt.

**Koolhydraten**

Essentiële macronutriënten die fungeren als de primaire energiebron voor het lichaam en voor de micro-organismen tijdens fermentatie. In de context van fermentatie zijn dit vaak de suikers in melk (lactose) of in suikerwater (sucrose) die door de bacteriën en gisten worden omgezet in zuren en gassen.

**Micro-organismen**

Verzamelnaam voor microscopisch kleine levende organismen, zoals bacteriën, gisten en schimmels. Zij zijn de drijvende kracht achter het fermentatieproces en zijn verantwoordelijk voor het omzetten van suikers en andere stoffen in nieuwe verbindingen, wat leidt tot de unieke smaken en gezondheidsvoordelen van gefermenteerde voeding.

**Probiotica**

**Levende micro-organismen** (vaak bacteriën en gisten) die, wanneer ze in voldoende hoeveelheden worden geconsumeerd, een aantoonbaar gezondheidsvoordeel bieden aan de gastheer. Ze staan bekend om hun positieve invloed op de darmflora en het immuunsysteem. Gefermenteerde voedingsmiddelen zoals kefir, kombucha en kimchi zijn van nature rijk aan diverse probiotische stammen. Meer details en het belang ervan vind je in ons artikel over wat probiotica zijn.

**SCOBY (Symbiotic Culture Of Bacteria and Yeast)**

De afkorting SCOBY staat voor **Symbiotic Culture Of Bacteria and Yeast**, en is de levende, gelatineachtige ‘moeder’ cultuur die essentieel is voor de fermentatie van kombucha. Het ziet eruit als een dikke, ronde pannenkoek en drijft vaak op het oppervlak van de thee. De SCOBY huisvest de complexe gemeenschap van micro-organismen die de suiker in de thee omzetten in organische zuren, vitamines en enzymen. Zonder een actieve SCOBY kan kombucha niet gemaakt worden. Leer meer over SCOBY’s kopen en het cruciale onderhouden van een SCOBY hotel voor langdurig gebruik.

**Tibicos**

Een andere naam voor **waterkefirkorrels** of **Japanse waterkristallen**. Dit zijn kleine, doorzichtige, gelatineuze structuren die bestaan uit een symbiotische cultuur van bacteriën en gisten. Ze worden gebruikt om suikerwater te fermenteren tot waterkefir, een bruisende en probiotische drank. Deze kefirkorrels zijn niet te verwarren met melkkefirkorrels; ze vereisen een suikerrijke vloeistof voor hun fermentatieproces. Lees meer over wat waterkefir is en hoe je het maakt.

**Tweede Gisting (F2)**

De tweede gisting, vaak aangeduid als **F2**, is een optionele, maar populaire fase in het fermentatieproces, met name voor kombucha en waterkefir. Na de initiële ‘eerste gisting’ (F1) wordt de gefermenteerde drank overgeheveld naar een luchtdicht afgesloten fles, vaak met toevoeging van extra smaakmakers zoals vers fruit, vruchtensap, kruiden of specerijen. Door de afsluiting kan het tijdens deze fase geproduceerde koolzuur niet ontsnappen, wat resulteert in een heerlijk **bruisende drank**. Het is een creatieve stap om je fermentatieproducten te personaliseren en extra smaakdiepte te geven.

—